Perfectionisme: niet de lat maar de context is de crux
“Je legt de lat te hoog”, hoor ik zeggen. Krachtige beeldspraak, die het probleem van een mens met perfectionisme duidelijk maakt. Maar wat is hierbij de oplossing? Hoe laag leg je de lat dan wél? En hoe doe je dit? Ik vind een andere benadering in de theorie over het Metamodel. Eén die me helpt naar een andere kijk op mezelf.
We filteren informatie
Om de wereld om ons heen begrijpelijk te houden, filteren we informatie. Inkomende prikkels slaan we anders op dan hoe de werkelijkheid is. En wanneer we over (ons beeld van) de werkelijkheid vertellen, filteren we ook. Zouden we dit niet doen, dan worden we overspoeld door alle inkomende prikkels. En overladen we de ander met heel veel woorden. John Grinder en Richard Bandler* ontdekten dat we op drie manieren filteren:
- Generaliseren; details uit de werkelijkheid maken we algemener.
Bijvoorbeeld: “Vera had een ongelukje”. In plaats van: “Vera, een tienjarig meisje, struikelde om tien voor twaalf over de drempel in de keuken en kneusde haar rechterhand op de rand van het aanrecht”. - Vervormen; relaties tussen delen van de werkelijkheid maken we anders dan ze zijn.
We zeggen bijvoorbeeld, “wat een somber weer”. Terwijl het weer niet somber kan zijn. Het is jij (of ik) die zich somber voelt en mogelijk speelt het weer daar een rol in. - Weglaten; we laten de context weg in wat we denken en zeggen.
Ik zeg wel eens: “mijn hond luistert niet naar me”. De werkelijkheid is dat hij mijn commando niet opvolgt als we buiten ons eigen terrein zijn en hij een andere reu tegenkomt die dominant gedrag naar hem toont. Alleen dán luistert hij niet naar me.
En je ziet wellicht al waar mensen met perfectionisme erg goed in zijn. Juist ja, in het weglaten. Ze willen onder alle omstandigheden goed presteren in hun werk en laten daarbij delen van de realiteit weg. Zoals bijvoorbeeld dat een ander invloed heeft op de uitkomsten van hun werk; dat een beroerde nachtrust of zorgen om een dierbare hun concentratie vermindert; dat een nieuwe taak tijd vraagt om onder de knie te krijgen.
Herken je hier iets in? Wat ben jij zelf geneigd om weg te laten? En om welke reden doe je dat?
Toevoegen van weggelaten informatie: je blik wordt milder
Ik coach mensen die gewend zijn om de context weg te laten in hun kijk op zichzelf en de wereld. En ik stel ze dan vragen waarmee ze de ontbrekende info zelf naar boven halen:
- Is het ooit voorgekomen dat … (hij wel luisterde; in geval van mijn hond)?
- Heb je deze taak al eerder gedaan? Wat was toen het resultaat?
- Wie heeft er, naast jou, nog meer invloed op het resultaat van deze klus?
- Hoe voel je je vandaag? En wat betekent dat voor je werk?
- In vergelijking met wie doe jij je werk niet goed? Wat maakt dat je jezelf met hem vergelijkt?
Een andere kijk op jezelf
Kortom, ik vraag mijn cliënten met perfectionisme niet om de lat lager te leggen. Ik laat ze informatie ophalen die ze onbewust hebben weggelaten in hun filtering van de realiteit. Hiermee vormen ze zich een nieuw beeld van de werkelijkheid, met meer context én een gewijzigde overtuiging over zichzelf. Een overtuiging die milder is.
Zelf zie ik nu in hoe ver ik gekomen ben in de training van onze hond. Hij volgt op eigen terrein 95% van mijn commando’s op. Oh ja, ik had ook nog weggelaten dat het mijn allereerste hond ever is. Best knap van me hoever we samen gekomen zijn ;-).
Benieuwd naar onze hond Taco? Hij speelt een hoofdrol in één van mijn blogs en houdt van spelen en café Latte.
*Het Metamodel van John Grinder & Richard Bandler wordt op vele plaatsen beschreven. Mijn bron is “NLP-gids voor optimaal functioneren”, Joseph O’Connor & John Seymour (2012, De Toorts, Haarlem).