De waarde van positieve emoties
Angst, verdriet, boosheid. De oorlog in Oekraïne roept verschillende emoties op bij de mensen die ik spreek. Emoties geven richting aan ons doen en laten. Ze zetten aan tot actie. Dat geldt zowel voor ‘negatieve’ als voor ‘positieve’ emoties. Wist je dat positieve emoties tegenwicht kunnen bieden aan al te veel negativiteit?
Emoties geven richting aan ons leven
Emoties geven richting aan ons leven, aan ons doen en laten. Zoals een roer de richting van een zeilboot bepaalt. Wellicht ben je je daar niet altijd bewust van, zeker als het om positieve emoties gaat. Bij negatieve emoties is dat veel duidelijker. Angst, bijvoorbeeld, zorgt dat je hard wegrent. Boosheid maakt dat je in de aanval gaat. Hoe geven positieve emoties, zoals dankbaarheid en trots dan richting aan ons leven? Welke acties horen erbij?
De Amerikaanse psychologen Seligman, Csikszentmihalyi en Fredrickson doen sinds 1990 onderzoek naar positieve emoties. Ik noem drie belangrijke bevindingen uit hun werk en deel een levensles die ik van hen leerde.
- Negatieve emoties lossen korte termijn problemen op, positieve emoties zorgen voor lange termijn groei en overleving
In angst wegrennen voor een levensbedreigende beer is een actie die direct een probleem oplost. Trots zijn op iets wat je bereikt hebt lost geen direct probleem op, laat staan dat je er een gevaarlijke situatie mee overleeft. Het trotse gevoel zorgt wel voor een meer open ‘mindset’, waardoor je net iets meer aandurft en gaat werken aan je volgende droom. Het zorgt voor net iets meer zelfvertrouwen, wat later van pas kan komen in moeilijke situaties.
Dankbaarheid voor een fijne relatie lost evenmin een direct probleem op. Het dankbare gevoel zorgt wel voor een meer open ‘mindset’, waardoor je eerder geneigd bent iets voor anderen te doen. Dit versterkt onderlinge banden, wat later weer van pas kan komen in moeilijke situaties.
Kortom, positieve emoties zorgen, via een meer open ‘mindset’, voor acties die leiden tot persoonlijke groei, slimme oplossingen en verbondenheid; essentiële ingrediënten voor onze overleving als sociaal mens.
- Positieve emoties verminderen de nadelige effecten van negatieve emoties
Negatieve emoties die lang aanhouden belasten je hart en bloedvaten. Denk aan: chronische stress, terugkerende angsten of langdurig verdriet na een groot verlies. Deze belasting is meetbaar aan een verhoogde bloeddruk en een hogere hartslag. Positieve emoties werken bloeddrukverlagend en brengen het hart tot rust. Zo kun je je voorstellen dat de positief ingestelde nonnen uit mijn verhaal minder hart- en vaatziekten hadden en daardoor langer leefden.
- Positieve emoties zijn ‘besmettelijk’
Positieve emoties blijken tot meer positieve emoties te leiden. Dit gebeurt binnen een mens en ook binnen een groep. De meer open ‘mindset’ zorgt voor positieve acties en meer verbinding. Als je zelf in een positieve ‘mood’ zit, ben je eerder geneigd om anderen te helpen. Waardoor ook zij kans maken om terecht te komen in een positieve emotie, zoals dankbaarheid voor jouw hulp. Eigenlijk zoals het aloude gezegde al aangeeft: “wie goed doet, goed ontmoet”.
De levensles
Nu is de vraag: “Hoe kom je zelf vaker in een toestand met positieve emoties?”
Geef prioriteit aan situaties en mensen waarvan je weet dat ze positiviteit brengen
Geef prioriteit, hoe doe je dit dan? Mijn ervaring is dat ik dit bewust moet opzoeken. De eerste dagen voelde ik veel verdriet om de oorlog in Oekraïne. Bewust zocht ik troost bij mijn man (die goed kan troosten en relativeren) en mijn studiegenoten (die helpende vragen kunnen stellen). Bewust meed ik beelden van leed op tv en social media. En bezocht ik een lichtvoetige film in de bioscoop.
Ook als je alleen bent kun je jezelf in een positiever gemoed brengen. Spreek hardop uit: “ik ben dankbaar voor….”, “ik ben trots op….” of “ik word blij van….” en herhaal dat vele malen. Van prof. Fredrickson leerde ik de Loving-Kindness-Meditation, een krachtige meditatie gebaseerd op positieve psychologie. In 15 minuten brengt ze je naar een warm en rustig gevoel, via aandacht en compassie voor jezelf en je dierbaren. Dat gun jij jezelf toch ook!
Bron
“The value of positive emotions”, Barbara Fredrickson; American Scientist, 2003; 91: 330-335.